İflaslar, çöküşler ve uzun bir kışla birlikte 2022, kriptodaki en çalkantılı yıllardan biri oldu. Risk sermayedarı ve DARMA Capital’in yönetici ortağı Andrew Keys’e göre, muhtemelen gelişmekte olan kripto para ekosistemin son sarsıntılarını yaşıyoruz. Kötü aktörleri ve kötü uygulamaları dramatik ama nihayetinde olgunlaşan bir süreçten kovuyoruz. Andrew Keys, 2023 için kripto para beklentilerini ve öngörülerini açıklıyor.
Uzmanın 2023 kripto para beklentileri ve öngörüleri
1. Ethereum momentumu
10 yıl sonra 2022’ye baktığımızda, asıl haberin Sam Bankman-Fried ve Celsius Network’ün aptallıkları olmadığını göreceğiz. Ethereum’un Proof-of-Stake (PoS) geçişi ve en yaygın katman-1 olmaya devam etmesi olduğunu anlayacağız. Bir dizi protokol düzeyinde gelişme, bir yenilik, geliştirme, kullanıcı ve sermaye girdabı yarattı. Ethereum’da, insanlığın sosyal, ekonomik ve politik işletim sisteminin alt tabakasının evrimine tanık oluyoruz.
Ethereum, 2023’te en yaygın şekilde benimsenen, yaygın olarak geliştirilen ve sermaye ağırlıklı 1. katman Blockchain olmaya devam edecek. Merge, Satoshi’nin 2009’daki Bitcoin Genesis Block’undan bu yana sektördeki en büyük olaydı. 2023’te Ethereum’da daha nüanslı ama aynı derecede önemli gelişmeler başlayacak. Ayrıca, Ethereum’u bir sonraki boğa koşusunda lider olarak konumlandıracak bir volan etkisinde daha fazla benimseme ve sermaye sağlayacak.
Merge’den bir sonraki Ethereum yükseltmesi, 2023’ün ikinci çeyreği için planlanan Shanghai. Pek çok yükseltme arasında Shanghai, Aralık 2020’de staking etkinleştirildiğinden beri mevduat sözleşmesinde kilitli olan ETH stake’lerinin çekilmesini sağlayacak. Shanghai yükseltmesinin ardından, EIP-4844, Ethereum’u her yerde bulunan katman-1 olarak daha da konumlandıracak başka bir Ethereum yeniliği. EIP-4844, proto-danksharding’i etkinleştirecek. Artık Shanghai güncellemesinde yer almasa da, proto-danksharding’in 2023’te kabul edilip uygulanacağını tahmin ediyorum. Bu da tam sharding ve maksimum Ethereum ölçeklenebilirliğine yönelik hızlı gelişim için zemin hazırlayacak.
2. Ethereum staking
Kriptokoin.com’dan takip ettiğiniz Ethereum PoS’a yumuşak bir geçiş yaptı. Bunun ardından, Ethereum’un staking inovasyon platformu olarak faydası genişlemeye devam edecek. Ayrıca, yeni bir bileşik kripto getiri eğrisi yaratacak. Ethereum’un Eylül ayında PoS’a başarılı geçişini takiben, ETH şu anda 20 milyar dolardan fazla stake ile herhangi bir Blockchain’in en büyük stake’li sermaye tabanı oldu.
2023’te, sermaye daha güvenli getiri biçimleri arayacak. Ayrıca, gelecekteki güncellemeler stake’lerin geri çekilmesine imkan verecek. Bu nedenle ETH stake etmede inovasyonun devam ettiğini göreceğiz. 2023’te ETH stake etmedeki artış, doğrulayıcılardan, stake yapanlardan ve Ethereum üzerine inşa edilen projelerden daha incelikli fayda talebi doğuracaktır. EigenLayer ve diğerleri gibi inovasyonları kullanmak, fayda ve sermayeyi Ethereum temel katmanına aktarmaya devam edecek. Ayrıca, Ethereum’u Web3 için küresel yerleşim katmanı olarak kurmaya devam edecek bir benimseme ve fayda çarkı yaratacak.
3. Fed görünümü
Fed, güvercinleşerek 2023’ün üçüncü çeyreğinde bir sonraki kripto boğa piyasasına zemin hazırlayacak. Fed’in şahin politikasından uzaklaşacağını ve 2023’ün ikinci çeyreğine kadar faiz oranlarını yükseltmeyi bırakacağını tahmin ediyorum. Kredi kartı borcunun dikkate değer yükseklerde ve tasarrufların dikkate değer düşük seviyelerde olduğunu görüyoruz. Göstergeler, Fed’i faiz artırımlarını hafifletmeye ikna edecek olan bir sıçramaya ihtiyaç duyan bir ekonomiye işaret ediyor. Bu, kripto gibi daha yenilikçi sektörlere sermaye akışını teşvik eden, riskli bir ortam yaratacaktır. Şimdiye kadar, kripto endüstrisinde yeterli düzenleyici ilerleme kaydedileceğini de tahmin ediyorum. Bu da riskli ortama daha net politikaların eşlik edeceği anlamına geliyor. Toplamda bu, 2023’ün 3. çeyreğinde başlayan bir sonraki boğa koşusuna yol açacak.
4. D.C.’deki düzenlemeler
Washington, D.C., düzenleyici inovasyon benzeri görülmemiş oranlarda ilerledikçe 2023’te bir kripto etkin noktası olacak. 2022’nin merkezi finans felaketleri, zayıf risk yönetiminin, yetersiz yönetişimin, eksik denetimlerin ve potansiyel dolandırıcılığın sonucuydu. Bunların tümü herhangi bir sektörde yaşanabilirdi. Tüketicinin korunması, 2023’te politika yapıcıların ilk önceliği olacak. Ortaya çıkan politikanın çoğunluğu, merkezi borsalar ve stablecoin’ler etrafında gerçekleşecek.
Coinbase gibi borsalar, yasal uyumluluk maliyetlerini artıracak olan G-SIFI tarafından düzenlenen kurumlar olmaya zorlanabilir. Washington, D.C., 2023’te kripto hakkında en tartışmalı ve önemli konuşmalardan bazılarının yuvası olacak. Düzenleyici ilgideki bu artış sırasında, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, kategorik olarak doğru olmayan tüm tokenlerin kayıtsız menkul kıymetler olduğunu beyan etmeye devam edecektir.
5. Sözleşmeli bankalar
Federal Reserve onaylı bankalar kripto hizmetleri verecek. Finansal İstikrar Gözetim Konseyi, tüketicileri korumak için düzenlemeleri daha da geliştirmeyi ve daha sağlam ve güvenli küresel platformlar oluşturma çabasıyla daha fazla teknoloji yeniliği sağlamayı hedefliyor.
6. Daha fazla NFT kullanım alanı
Toplu olarak ‘jpeg’ çağını geçtikçe, NFT kullanımı daha incelikli, kişiselleştirilmiş ve ticari hale gelecek. Aynı zamanda, mavi çipli “jpeg” NFT’ler, milyarlarca dolarlık bir varlık sınıfı olacak. 2023’te Web3 ekosistemi, 10.000 pfp projesi ve sıfır fayda sanatı ile temsil edilen, son iki yılda egemen olan, NFT’lerin ‘jpeg’ çağını geride bırakacak. ‘NFT’ terimi, tümü temel teknoloji olarak NFT’leri kullanan çeşitli kullanım durumları ortaya çıkacak. Bu yüzden, artık otomatik olarak ‘dijital sanat‘ anlamına gelmeyecek.
2023 aynı zamanda, fiziksel bir çift Nike ayakkabı satın alan bir gencin, metaverse’teki avatarına dijital olarak giyilmek üzere bu spor ayakkabıların dijital bir makbuzuna sahip olacağı ‘phygital’ın da yükselişi olacak. NFT’lerin gerçek faydasındaki bu hızlı evrim, kripto topluluğunu 2021 ve 2022 projelerine eleştirel bir şekilde bakmaya zorlayacak. Eğer halihazırda başarısız olmadılarsa, kalan NFT projelerinin büyük çoğunluğu, faydayı geliştirmemiş olacak. Bu da NFT mezarlığı demek. Geriye kalan, geçtiğimiz yıl kabul edilen ancak büyük ölçüde göz ardı edilen mavi çipli NFT’ler, yani dünyanın CryptoPunk’ları olacak.
7. Yatırım DAO’ları
Yatırım DAO’ları, GP/LP girişim yapıları aracılığıyla yatırım yapmaya karşı merkezi olmayan, güvenli ve şeffaf alternatifler olarak öne çıkacak. Bu kuruluşların, sermayeyi konuşlandırmak ve tahsis etmek için şeffaf, denetlenebilir ve işbirlikçi araçlar olarak sayısı ve önemi artacak. Yatırım DAO’ları, finansal karar verme zihniyetinde bir değişimi zorlayacak. Bu DAO’lar, birkaç uzmanın görüşlerine güvenmek yerine, ‘düzenlenen kalabalığın bilgeliği’ aracılığıyla küresel üyeliklerinin fikir birliğine dayalı olarak çalışacak. Tribute Labs, 2023’te daha fazla DAO meydana getirecek. Ayrıca, en iyi uygulamaları oluşturmaya ve yatırım DAO’larının etkisini artırmaya devam edecek.
8. Filecoin geleceği
Filecoin, kendi başına tam teşekküllü bir katman-1 protokolü haline gelecek. Ayrıca, dünyanın en büyük merkezi olmayan veri ekonomisinin yolunu açacak. Filecoin’in vizyonu her zaman depolamadan daha büyük olmuştur. FVM, Web3 alanı için yepyeni bir kullanım durumları evreninin kilidini açarken Filecoin’in depolama hizmetlerinin karmaşıklığını artıracak. Web3 alanının, Filecoin’in ‘yaşının gelişini’ hevesle tahmin etmesini bekliyorum. Ayrıca, gelecek yıl protokol üzerinde yerel olarak geliştirmeyi keşfetmesini umuyorum.
9. Web3 itibarı
İtibar, çok sayıda proje başlatıldıkça Web3‘te temel bir yenilik olarak yeniden ortaya çıkacak. 2023’te, merkezi olmayan kimlik ve şöhret cephesinde yıllarca süren ilerleme nihayet doruk noktasına ulaşacak. Bu sistemler, özellikle Web3’teki etkileşimlerimizin ve işlemlerimizin çoğunu destekleyen altyapının kritik parçaları olmaya başlayacak.
10. ‘ZK everything’
Gizlilik teknolojisi akademik kavram kanıtlarından kullanılabilir, ölçeklenebilir teknolojiye dönüşürken ‘ZK everything’ yükselişine hazırlanın. Zero-knowledge proofs, geçtiğimiz yıl bir kullanım durumu olan ZK-Rollups ile ön plana çıktı. Ayrıca, Ethereum ölçeklendirme için baskın araç olarak görünürlük kazandı. ZK-Rollups, Web2 ile Web3 arasındaki boşluğu doldurmaya başlayacak. Dahası, yeni kimlik kullanım durumları, sosyal ağ, oylama, oyunlar ve zkML’yi mümkün hale getirecek. 2022’den itibaren bu tür gelişmeler, 2023’te ZK’nin akademi ve test-net’ler dünyasından günlük Web3 yaşamına geçeceği anlamına gelecek. ZK pazarı, 2030 yılına kadar Bitcoin’in Proof-of-Work (PoW) pazarından daha büyük olacak.
11. Kozmik Cosmos
Geliştiriciler ve kullanıcılar daha fazla kişiselleştirme arayışına girdikçe Cosmos ilginç bir hal alıyor. Appchains ayrıca Ethereum’da yayınlanacak. 2023’te ‘Cozmos vizyonu’ nihayet geniş kitlelerce benimsenecek. Cosmos bir Blockchain değil, birbirine bağlı Blockchain’lerden oluşan bir “galaksi”dir. Ayrıca, Blockchain’leri uygulamada olgunlaştıkça, geliştiriciler daha fazla Blockchain yığınını hoş karşılamaya ve sahiplenmeye zorlanacak. Bir dizi özelleştirme göreceğiz. App-specific-rollups (RollApps) her iki dünyanın da en iyisini alacak ve 2023’te büyük bir trend olacak. Bununla birlikte, Cosmos’taki büyümenin yanı sıra, Ethereum tarafından sabitlenen uygulamaya özel Blockchain’lerin yükselişini göreceğiz.
12. Lider kripto para için zor bir yıl olacak
Bitcoin ters rüzgarlarla karşılaşacak. Böylece, pazar payını kaybetmeye devam edecek. Ayrıca, bir sonraki boğa piyasasına liderlik etmeyecek. Bitcoin, başta ‘pet rock’ sendromu, çevresel kaygılar ve ‘dijital altın’ olarak başarısızlık olmak üzere hakim olan ters rüzgarlara yenik düştüğü için piyasada geride kalmaya devam edecek. Web3’ün geri kalanı gerçek dünyadaki kullanım durumlarını göstermeye başladığında, Bitcoin’in günlük fayda eksikliği onun lehine işlemeye başlayacak. Artan ticari ve kurumsal kullanımla birlikte varlığı tutmanın, sermayeyi tokenlara ve ekosistemlere yönlendirmeye kıyasla çekici görünmeyeceği ‘pet rock’ sendromuna yenik düşecek.
Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kaygıları yalnızca makro-politik ve makro-çevresel hareketle artacak. İşletmeler, bireyler ve hükümetler, gereksiz enerji tüketimini azaltmak için sürekli baskı altında olacak. Ayrıca, kripto zaten inceleme altında. Bitcoin, sonuçta PoS’a geçmeyecek. Dolayısıyla faydası sınırlı kalacak. Bu yüzden, çevresel eleştirilerin birincil hedefi olacak. Birlikte, bu ters rüzgarlar, Bitcoin’i bu ayı piyasasına daha da geri sokacak. Bu nedenle, bir sonraki boğa koşusuna liderlik edecek başka bir 1. katman için zemin hazırlayacak.
13. Web3 oyunları
Web3 oyun, kusurlu, erken projelerini geride bırakacak. Ayrıca, sonunda oyuncularla bulundukları yerde buluşmaya başlayacak. Web3 oyunları, şimdiye kadar çoğunlukla vizyonunun gerisinde kaldı. Axie Infinity ve DeFi Kingdoms gibi en ‘başarılı’ Web3 oyunları, oyunun geleceği olarak desteklendi. Ancak dünya çapındaki 3 milyar oyuncu arasında bir izlenim bırakmayı başaramadı. 2023’te Web3 oyunları, bu ilk projelerin alışkanlıklarından kurtulacak. Böylece, Web3’ün kullanışlılığı ile geleneksel oyun estetiğini bir araya getiren projeler yayınlamaya başlayacak. Web3 oyunlarının bir sonraki dalgası, son iki yılın Axie tarzı oyunlarına hiç benzemeyecek. Ana akım oyun estetiğini andırmaya başlayacak. Popüler ilgi, Axie gibi token öncelikli projelerden oyun öncelikli bir yaklaşımla inşa edilen stüdyolara, şirketlere ve oyunlara doğru kayacak: Horizon, Animoca ve diğerleri.
14. Katman-2’ler
Katman-1 protokolleri, ölçeklenebilirlik ve gizlilikte temel gelişmelerden geçmeye devam ettikçe, katman-2’ler bir sonraki tüketici dostu uygulama dalgasını destekleyecek. Katman 2 ekosistemi, Arbitrum ve Optimism gibi genelleştirilmiş ağlar ve ImmutableX dahil sektöre özel ağlarla son 18 ayda istikrarlı bir şekilde büyüyor. Katman 2 ekosisteminin birkaç yanlış başlangıcı oldu. Ancak 2023’te, katman-2’lerin kripto benimsenmesinde ön plana çıktığını göreceğiz. Özellikle, sosyal medya, oyun ve metaverse gibi finansal olmayan uygulamalar, piyasada hızla piyasaya sürülecek. Bunlar da en iyi çözüm olarak katman-2’lere bakacak.
15. DeSci
Merkezi olmayan bilim (DeSci), Web3, açık kaynak işbirliği ve merkezi olmayan bağış toplamanın bir başka önemli kullanım durumu olarak merkez sahneye çıkacak. DAO’lar hareketin ön saflarında yer alacak. 2023’te DeSci, IP-NFT’ler (Fikri Mülkiyet NFT’leri) aracılığıyla bilimsel araştırmayı Web3-yerel bir varlık sınıfına dönüştürecek. Ayrıca, 2000’lerin başında açık kaynak yazılım geliştirmede tanık olunan muazzam atılımlarla karşılaştırılabilir yeni bir bilimsel keşif çağını başlatacak. Biyoteknoloji gibi alanlar, tekelci inovasyon modellerinden, sonuçların temelde hastalar ve araştırmacılarla daha uyumlu olduğu açık kaynaklı, hiper-işbirlikçi ekosistemlere geçecek.
16. Zombi Blockchain’ler
Geriye kalan vaporware Blockchain’leri, spekülatif para bile ekosistemlerini terk ettiğinden, nihayet ‘en iyi’ Blockchain’ler olarak konumlarını kaybedecekler. Yıllardır, EOS ve Cardano gibi vaporware Blockchain’leri, piyasa değerine göre ölçüldüğünde ‘en iyi’ Blockchain’ler arasında kaldı. Bu projeler, Web3’ün geri kalanında meydana gelen çığır açıcı yeniliklere rağmen neredeyse hiç ekosistem geliştirmedi. Bu yüzden, ilk günlerinden itibaren hala hype’den besleniyorlar. 2023’te, ilk coin arzına katılan kurumsal yatırımcılar ve ilk bireysel yatırımcılar bile ilgisini kaybedecek. Ölüm çanları, bu vaporware Blockchain’ler için çalacak.
17. Merkezi olmayan kimlik
Kimlik projeleri, sosyal ağlar ve merkezi olmayan kimlikteki büyüme, AML/KYC çözümlerini cüzdan düzeyine indirecek. DeFi kullanımı için artan düzenleme ve tüketici korumasının yanı sıra itibar ve kimliğe yönelik bu odaklanma, 2023’te artacak. Doğrulanabilir kimlik bilgileri, kullanıcılar tarafından seçici olarak ifşa edilebilecek ücretsiz, ucuz ve gizliliğe öncelik veren seçeneklere odaklanarak, off-chain kimlik bilgileri ve tasdikler için veri standardı haline gelecek. Bu çözümler nereye varacak? MetaMask Snaps, DID’ler ve VC’ler gibi araçlar kullanılarak oluşturulan ölçeklenebilir itibar sistemlerinin ilk yinelemesini göreceğiz.
18. Kripto salgını bitmedi
Daha fazla serpinti için hazırlanın. Mayıs 2022’den beri kriptoda gördüğümüz kargaşa bitmedi. Geçmiş yılların aşırılıklarından ve dürtülerinden hâlâ bulunabilecek gömülü cesetler var. Birçok kişi ve şirket, maruz kaldıkları bilgileri gizlemeyi başardı. Ancak, bunu daha uzun süre yapamayacak. Nihayetinde ekosistem için iyi olan bu. Ne yazık ki daha fazla tüketici parasının kaybedilmesi, daha fazla güvenin ihanete uğraması ve daha fazla dış eleştiri anlamına gelecek. Gelecek için inşa etmeye devam edin. Ancak, yakın vadede daha fazla serpinti için hazırlanın.
19. Açık kaynak geliştirme
2023’te, kriptoda geçmişteki hataların tekrarlanmasına karşı bir önlem olarak önde gelen açık kaynak geliştirme projelerine yeniden dikkat çekilecek. 2022, açık kaynaklı, internet tabanlı kuruluşlar için büyük ölçüde biçimlendirici bir yıldı. 2023’te, daha fazla projenin kendi retoriğimizi ciddiye almamız ve açık kaynaklı, topluluğa ait altyapı oluşturmaya yönelik anlamlı adımlar atmaya başlamamız gerektiği sonucuna vardığını göreceğiz. Özellikle iki proje, açık kaynak fonlama ve geliştirme modellerini tanımlamaya devam edecek: Gitcoin ve Tea.xyz.
20. Artık tanrı yok!
Medya, tanrı arayışından vazgeçecek ve kriptoda mantıklı sesler bulacak. Geçen yıl büyük merkezi finans (CeFi) ve DeFi projeleri çökerken, kurucuları ve CEO’ları da çöktü. Bu kişiler, medya tarafından açgözlü bir şekilde destek gördü Ayrıca, yatırımcılar, şirketler ve düzenleyiciler tarafından yersiz bir güven oluştu. Medyanın, kripto ‘tanrılarına’ yönelik yanlış saplantısıyla yüzleşmesi ve kriptoda ölçülü, rasyonel sesler bulması gerekecek. Daha fazla ‘tanrı’nın gerçek doğası ortaya çıktıkça bu, 2023 yılı boyunca yavaş ama emin adımlarla gerçekleşecek.
21. Teknik kripto para
‘Teknik kripto para‘, ‘para kriptosunun’ yerini alarak ve bir sonraki boğa piyasasına zemin hazırlayarak faydalı olacak. Para kriptosunun incelenmesi, teknoloji kriptosunun ilgili ancak ayrı bir alan olarak netleştirilmesiyle sonuçlanacak. 2023’te teknoloji kripto para, iki trend aracılığıyla giderek daha kullanışlı hale gelecek:
1) Sermayenin merkezileştirilmişten merkezi olmayan finansal uygulamalara doğru hareketi.
2) DeSci, sosyal medya, tüketici ödülleri ve benzeri finansal olmayan merkezi olmayan uygulamaların yükselişi.
Sonuç, yalnızca token (yani kripto para) benimsemesinden ziyade Web3 (yani teknoloji kriptosu) benimsemesinin büyüyen bir temeli olacak. Bu, bir sonraki boğa piyasası için zemin hazırlayacak. Ayrıca, gölgeli merkezi alternatifler yerine şeffaf finansal uygulamalarda daha fazla sermaye tutuluyor. Bu yüzden, gelecekte dalgalı piyasa döngülerine karşı korunmaya yardımcı olacak.
22. Kurumsal Ethereum
‘Büyük Ayrışma’ hız kazanacak. Böylece, Ethereum’un kurumsal olarak daha güçlü bir şekilde benimsenmesinin önünü açacak. 2023’te, “büyük ayrışmayı” ve bunun sonucunda Ethereum’un işletme benimsenmesinin hızlanmasını göreceğiz. Ethereum’un kurumsal hizmetine odaklanma, Ethereum’da EY Building Gizlilik Teknolojisi gibi kuruluşlar tarafından öncülük eden daha fazla kurumsal yeniliğin kilidini açacak.
23. DEFI farklıdır
Dünya CEFI ve DEFI arasındaki farkı anlayacak. 2022 felaketlerinin 2023 için makro sonucu, CEFI ve DEFI arasındaki farkın bireyleri, finansal kurumlar, yatırımcılar ve düzenleyiciler tarafından daha büyük bir anlayış olacak. İlki, işlemlerin veritabanını uygunsuz bir şekilde kurcalayabilen insanların subjektif olarak aracılık ettiği yerdir. İkincisi, işlemlerin manipülasyon olmadan matematik ve bilgisayar bilimi tarafından güvenli ve nesnel olarak gerçekleştiği yerdir.
Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter’da, Facebook‘ta ve Instagram‘da takip edin ve Telegram ve YouTube kanalımıza katılın!
