İzinli Blokzincir Nedir?

Normalde, blokzincir teknolojisinin en önemli örneği olan bitcoinde, ağa katılmak ya da işlem yapmak için herhangi bir otoriteden izin almaya gerek yoktur. Herkes istediği zaman ağa katılıp istediği zaman ağdan çıkabilir. Fakat son zamanlarda bildiğimiz “açık blokzincir” (public blockchain) teknolojisinin yanında yeni bir sürümü olan “izinli blokzincir” (permissioned blockchain) teknolojisini de duymaya başladık. Peki nedir IBM [1] gibi büyük şirketlerin bile ilgi gösterdiği izinli blokzincir?

Nedir?

Açık blockzincirin aksine, izinli blokzincir teknolojisinde, ağa katılmak için otorite kabul edilen bir kullanıcıdan izin almak gerekiyor. Bu sayede toplumdan herhangi biri, herkesin işlemini ya da hesabındaki para miktarını göremez, sadece izni olanlar görebilir. Hatta bu erişim kontrol mekanizması önceden belirlenen kurallara gore çeşitlendirilebilir. Mesela bu kurallarla, kimin işlem yapabileceği, kimlerin işlemleri görebileği, kimlerin blokzincire blok ekleyebileceği vs. belirlenebilir.

Faydaları nelerdir?

İzinli blokzincir teknolojisi açık blokzincir teknolojisine göre en önemli iki faydasi vardır. Bunlardan birincisi mahremiyet koruması ve ikincisi enerji israfını önlemesidir. Yukarıda söylediğimiz gibi erişim kontrol mekanizması sayesinde, işlemlere kimlerin erişimi olabileceği kurallarla belirlenebilir. Bu sayede sadece yetkili kişilerin işlemleri görmesine izin vererek kullanıcıların mahremiyeti korunabilir. İkinci olarak, bitcoinde ve dolayısıyla açık blokzincir teknolojisinin en çok eleştirildiği noktalardan birisi iş kanıtı algoritmasının çok fazla enerji tüketmesidir.  Fakat izinli blokzincir teknolojisinde iş kanıtı algoritmasının kullanılıp kullanılmaması isteğe baglıdır. Sadece yeni blok ekleme izni olan kullanıcı blokzincirine yeni blok ekleyebilir, bu sayede iş kanıtı algoritmasına gerek kalmaz.

Güvenli midir?

İzinli blokzincir teknolojisinde güvenlik için açık blokzincir teknolojisinde kullanılan kriptograpfik algoritmaların hepsi (iş kanıtı dışında) kullanılabilir ama sadece erişim kontrol mekanizmasıyla kullanıcıların yapabildıkleri sınırlandırılır.

Bunun dışında, aynı açık blokzincirde olduğu gibi bütün kullanıcılar, blokzinciri senkronize eder ve bu sayede birliktelik sağlanır.

Eleştiriler

Mahremiyeti koruma ya da enerji israfını önleme özelliklerinin yanından, izinli blokzincir, acik blokzincir teknojisinin kimseye güvenmeme, herkesin katılabilme ya da ayrılabilme gibi özelliklerini yok ediyor.  Özellikle bu yönleriyle çok eleştirilmektedir ve birçok uzman tarafından veritabanından farksız görülmektedir. Bu konuda Andreas Antonopoulos bir konuşmasında [2] çok güzel bir örnek veriyor. Motorlu arabanın buluşunu, çok fazla enerji tüketiyor diye motorunu çıkarıp yerine at koymaya benzetiyor. Bu konuda ben de eleştirilere katılıyorum ve bence de izinli blokzincir teknolojisi, büyük firmaların elindeki gücü kaybetmeme çabasından ibarettir.

[1]-https://www.ibm.com/blockchain/hyperledger.html#s-2

[2]-https://www.youtube.com/watch?v=haKVaGHKQJM