Merkezi Olmayan Uygulama (dApp) Nedir?

17 All Decentralized Applications Are Inactive
17 All Decentralized Applications Are Inactive
Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Kriptokoin.com – Blockchain ve blockchain üzerinden oluşturulan gelişmeler üzerine pek çok şey söyleniyor. Ama belki de en göze çarpan gelişme, merkezi olmayan uygulama (dApp) kavramı.

Her dApp’te, merkezi olmayan bir unsur vardır. İdeal bir blockchain’den çalışan uygulamalara avantaj veren bir özellik.

Basit bir şekilde açıklamak gerekirse; bir dApp, geleneksel mimaride olduğu gibi tek bir sunucudan çalışan sıradan bir uygulama olmanın çok ötesindedir. Dapp’ler, tek bir sunucu yerine blockchain’i destekleyen node adı verilen binlerce bilgisayarlar ile çalışıyor. Yani dApp, tek bir sunucudan değil; eşler arası bir ağdan çalışıyor ve hiç kimse üzerinde kontrol sahibi değil.

Tüm ilginç alanlarda da olduğu gibi, ideal bir merkezi olmayan ağın ne olduğu konusunda tartışmalar var. Yani buradaki soru kısaca, “Hangi mükemmel blockchain üzerinden dApp çalıştırılmalı?” sorusu. Dapp’lerin çalışmasını sağlayan akıllı sözleşme platformlarının ortaya çıkması ile kullanıcıların önnde çok çeşitli seçenekler bulunuyor. Genellikle burada söylem; ölçeklenebilirlik, güvenlik ve merkeziyetsizlik üzerinedir.

DappRadar tarafından desteklenen çoklu akıllı sözleşme platformlarından, yukarıda belirtilen üçlü sorunu çözmek için farklı yollar seçildi. Mükemmel merkeziyetsizlik yerine ölçeklenebilirlik veya güvenliğe önem verilebiliyor.

EOS ve Tron dahil çoğu dPoS konsensüs algoritmasını kullanıyor. Ethereum ise en merkezsiz platform olarak yerini koruyor.

İdeal olarak, node’ları farklı yerlere dağıtılmış ağ üzerinden çalışan bir dApp, en merkezsiz olanıdır. Dapp’ler aracının varlığına gerek duyulmamasını sağlar ve merkezi otoritelerin rolünü ortadan kaldırarak kullanıcıların veri kontrolünü eline almasını sağlar.

Her dApp’in merkezinde akıllı bir sözleşme vardır. Akıllı sözleşmeler otonomdur ve bir dizi özel koşul karşılandığında kendi kendine çalışan özel bir programdır. Bir dApp blockchain özellikli olsa da akıllı sözleşme bağlayıcı bir görev görür.

Geleneksel tek sunuculu uygulamalar gibi dApp’lerin de oluşumunda ön uçta aynı programlama dili kullanılır. Bununla birlikte arka uçta, farklı bir API yerine akıllı bir sözleşme bağlayıcı görev görür.

Dapp’ler, kendi para birimlerine sahip blockchain ağlarından dağıtılıyor. Örneğin Tron’un TRX isimli yerel para birimi, Ethereum’un ise ETH’si var. Dapp’ler, genellikle bu para birimleriyle iş yapmak için kodlanır. Ücretlerinin, ya da bu durumda gazın ödenmesi için, kendi token’ları aracılığıyla kendi ekosistemlerinde hizmet sunarlar.

2017’nin sonundaki büyük kripto para rallisinden sonra önem kazanan dApp’ler, neredeyse iki yaşında, operasyonları şekillendirmeye devam ediyorlar. Operasyonları son derece faydalı ve üretilen verilen değiştirilemez. Ayrıca, dApp kullanımının artması, blockchain ekosisteminin niteliğini artırır ve zincirdeki koin’lerin değerini yükseltir.

Merkezi olmayan uygulamaların (dApp) özellikleri

Bir dApp’in nasıl çalıştığını anlamak için, onları diğer merkezi versiyonlarından ayıran ana özellikleri anlamanız gerekiyor. Bu özellikler şunlar:

  • Bir dApp açık kaynaklı olmalı ve akıllı sözleşmeler nedeniyle otonomluğu sağlamalıdır. Yani dApp’in işleyişini yöneten kuralların sabit kodlanması ve yapılan değişikliklerin konsensüs protokolünde de tanımlandığı şekilde, topluluk tarafından kabul edilmesi gerekiyor.
  • Blockchain temeli, merkezi olmayan ve açık şifreli işlemler olmalıdır.
  • Dapp, dijital varlığı olan bir token içermelidir. Bu token, bilinen bir standart protokol aracılığıyla oluşturulmalıdır. Örneğin Ethereum’un ERC-20’si veya Tron’un TRC-10’u olabilir. Token’lar teşvik için kullanılır.
  • İşlem şifrelemesi için standart bir şifreleme algoritması bulunmalı ve proof-of-value olarak geçerli bir konsensüs protokolü mevcut olmalıdır.

Merkezi olmayan uygulamalar nasıl çalışır?

Bu özelliklerin tam olarak uygulanması, bir dApp’in tatmin edici bir şekilde çalışmasını sağlar. Açık kaynaklı dApp’in akılı sözleşmeleri, standartlaştırılmış bir token oluşturma mekanizması kullanan, tamamen merkeziyetsiz bir blockchain’den dağıtılır.

Dapp kullanıcıları bu işlemin güvenli, gizli ve değişmez olduğunun bilincinde olarak şifreli işlemleri izleyebilirler. Bir dApp’in çalışması için hareket günlüğünün otorite olduğu değişmez bir defteri olan bir blockchain’e yüklenmesi gerekiyor.

Dapp’i referans alarak başvurulan ilk işlem, kodunu tanımlar. Kod, gelecekteki işlemlerin ilk işleme (yani dApp’e) atıfta bulunabileceği farklı yolların sayısını tanımlar.

Bu istisnai özellikler uzun vadede dApp’lere bankacılığı, lojistiği ve çok daha fazla kullanım alanını kapsayan bir dizi kullanım durumu oluşturma kabiliyeti verecektir. Böylece dApp’ler yatırımcıları kendine çekebilecek, kendi kendini sürdürebilen bir kaynağa dönüşecektir.

Artan popülerliği ve hızlı gelişimi ile DeFi ve bankacılıkta daha fazla benimsenmeleri, kullanıcılar için büyük ölçüde yararlıdır.

Merkezi olmayan uygulamaları takip etmek neden önemli?

Dapp ekosistemi henüz ilk aşamasında ve DappRadar dApp’ler için veri ve analiz sağlayıcısı olarak görev yapıyor. DappRadar, şu anda üç ana metrik kullanarak dApp’leri takip ediyor: hacim, kullanıcılar ve bakiye.

DappRadar’daki dApp verileri. Kaynak: DappRadar

Hacim, kullanıcılara dApp içindeki token hacmi hakkında doğru verileri sağlar ve bir aktivite ölçüsü olarak işlev görür. Eylül 2019’da DappRadar bu verilere daha fazla netlik ve doğruluk getirmek için hem EOS hem de ETH’nin akıllı sözleşmelerindeki yerel olmayan ERC-20 token’larını izlemeye başladı.

Kullanıcı rakamları, belirli bir dApp ekosistemindeki aktif DAU (günlük aktif cüzdan) sayısı hakkında veri sağlar. Bu metrik, kullanıcıların bir dApp’in etkinliğini ölçmelerini sağlar ve katılmak isteyip istemediklerine karar vermelerine olanak tanır. DappRadar, en başından veri sahte ve manipüle edilmiş verilere karşı mücadele ediyor ve bunu aktif olarak filtreliyor.

Belirli bir dApp içindeki bakiye ise potansiyel kullanıcıların bazı kullanım ve popülerlik bilgilerini tespit etmelerini sağlar. Bir dApp içindeki toplam token akışını gösterir. Ayrıca sahte aktivitenin de bir ölçüsü olarak hareket edebilir. Örneğin bir dApp çok az sayıda DAU gösterip akıllı sözleşmelerde büyük hacimlere işaret ediyorsa bu, sahtecilik anlamına gelebilir.

Dapp alanı oldukça heyecan verici. Talepleri ve düzenlemeleri karşılamak amacıyla hızla gelişmekte.

Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitterda takip edin ve Telegram kanalımıza katılın!

Merkezi Olmayan Uygulama (dApp) Nedir?