Kripto Dünyası’nın Kanayan Yarası : Ponzi ve Piramitler

Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Kripto paralar yatırımcılarına kazandırmaya devam ederken, Ponzi ve Piramitler insanları dolandırmaya devam ediyor.

Sözü hiç uzatmadan konuya direk girmek istiyorum çünkü bu gerçekten kripto yatırımcıları için önemli bir konu. Kripto paralar her geçen gün değer kazanırken (en azından bilinenler) insanların aklına “acaba kripto paramı nasıl değerlendirebilirim?” ya da “Nasıl daha fazla kazanç sağlayabilirim?” soruları geliyor ve ufak bir araştırma sonucu aslında yatırımcıları zarar ettirecek bazı sitelerle karşılaşıyorlar. İşte sizin de kriptoda yatırımınız varsa ve bir arkadaşınız “Bir site buldum, güzel kâr oranı var, gel yatırım yap” diyorsa okumanız gereken önemli bir yazı.

Bir çok insan kripto paraya sahip olduktan sonra bu parayı harcama konusunda en ufak bir sıkıntı yaşamıyor. Normal değeri 1000 TL olan bir ürünü almadan önce “bu pahalı mı acaba?” diye düşünen insanlar iş kripto para ile harcama ya da yatırım yapmaya geldiğinde gerçek para harcamıyormuş gibi hissettiklerinden dolayı yüksek miktarlarda yatırım veya harcama yapabiliyorlar. İnsanların bu zaafını bilen kötü niyetli kişilerin gözleri ise kripto para yatırımcılarında.

Ponzi / Piramit nedir?

Aslında bir çoğumuz bu sistemin ne olduğundan haberdar. Ponzi (ponzi düzeni, ponzi sistemi) veya Piramit insanların “Saadet zinciri” olarak adlandırdığı sisteme dünya üzerinde verilen ad. İlk olarak İtalyan göçmen Charles Ponzi tarafından 1920li yıllarda Amerika’da uygulanmış olan yöntem ismini de ilk uygulayıcısından almaktadır. Sistem aslında çok kolay işler. Sisteme girebilmek için yatırım yapmanız gerekmektedir ve size günlük/haftalık yüksek oranlı geri dönüş yapılacağı vadedilir. Sistem yatırımcı topladığı sürece ilk yatırım yapanların parasını vadettiği oranda gerçekten de öder. Ödeme yapmak için yeni gelen yatırımcıların parasını kullanır ve yatırım yapan kişiler “gerçekten de paramızı ödüyor” diyerek daha fazla para yatırmaya başlarlar. Bu yatırım yapma olayı bir yere kadar devam eder ve sonrasında sistem yeni yatırımcı bulamadığı için ödeme de yapamaz duruma gelir. Bu noktada sistemin kurucusu ya da başında olan insan ortadaki tüm parayı toplar ve kayıplara karışır. Sisteme son girenlerin yatırdığı paralar artık gitmiştir.

Ponzi / Piramit sistemi şeması

Örnek olarak yukarıdaki şemayı inceleyelim. B ve C kişileri sisteme yatırım yaparak girer ve ikinci seviyeyi oluştururlar. Verdikleri para A kişisinin cebine girer. Ardından B ve C yeni yatırımcılar bulmaya çalışır ve sonuç olarak D, E, F ve G’yi sisteme getirirler. D, E, F ve G’nin sisteme giriş için ödediği paralardan bir miktar komisyon alırlar ve kalanını A’ya iletirler. Böylece A’nın cebinde daha fazla para olur, B ve C de kazanmış olur ve D, E, F ve G’nin yeni katılımcılar bulması gerekir. Bu dört kişi 3. seviye olarak adlandırılır ve onlar da ikişer kişi bularak komisyonlarını alıp parayı bir üstteki kişiye iletirler. Böylece para önce seviye üçe, ardından seviye ikiye ve en son seviye bire ulaşarak A kişisini daha varlıklı biri yapar. Son durumda seviye iki yatırımının fazlasını kazanmış, seviye üç yatırdığını almış, seviye dört elindeki parasından olmuş ve seviye bir olan A kişisi en çok paraya sahiptir. Sistem yeni seviyeler eklenmeye devam ettikçe sıkıntısız bir şekilde çalışır ancak yeni seviye bulunamadığında sistem çöker ve A kişisi kazandığı para ile zenginliğin keyfini sürer.

Ponzi / Piramit nasıl karşımıza çıkıyor?

Yazının başında da belirttiğimiz gibi kripto parasını yatırıma dönüştürmek isteyen insanların kolayca arama motorları sayesinde denk gelebileceği onlarca hatta yüzlerce ponzi / piramit web sitesi vardır. Bunların en bilineni olan Bitconnect yaklaşık bir yıl önce bu sistemi kripto dünyası içerisinde başlatmış ve şu an milyonlarca üyesi, yaklaşık yirmi sent, yani doların beşte biri kadar değere sahip olan 1 Bitconnect şu sıralar 293 Dolar seviyesinden işlem görmektedir. Yatırımcılarına şimdiye kadar astronomik kazançlar sağlayan web sitesinin ponzi / piramit olduğu kripto takipçileri tarafından bilinse de bir çok insan bu riski almayı kabul ediyor ve yatırım yapmaya devam ediyor. Sistemin ne zaman çökeceğini tahmin etmek güç ancak yeni gelen üye sayısı azalmaya başladığında Bitconnect için de tehlike çanları çalmaya başlayacak diyebiliriz.

Bitconnect bu konunun tek örneği değil, yerli ve yabancı bir sürü web sitesi ayrıca “HYIP” (yüksek getirili yatırım programı) adı altında da karşımıza çıkmaktadır. Bu sitelerden bazıları 6 ay gibi bir süre açık kalıp sonradan bir anda kayıplara karışmış, bazıları ise yalnızca 5 gün gibi bir süre ayakta kalmış, bazıları ise hiç bir şekilde ödeme yapmadığı gibi insanlardan para toplamaya devam etmektedir. Bu sitelerin tek amacı daha fazla para kazanmak ve insanları dolandırmak olduğundan, sistem iki yıldır düzenli ödeme yapıyor olsa bile yarın kapanmayacağının herhangi bir garantisi yoktur.

Yazıyı sonlandırmadan önce bir tavsiye

Şimdi tüm bu söylediklerimizi dikkate alırsak kripto yatırımını değerlendirmek isteyen kullanıcılarımıza bir tavsiye verelim. Asla kripto paralarınızı ödünç vermeyin, günlük %10 gibi astronomik gelir vadeden sitelere güvenmeyin, kazanç getireceğini iddia eden ve güzel tasarıma sahip siteleri güvenilir bir firma olarak değerlendirmeyin. Unutmayın, kripto transferleri anonim ve geri döndürülemez şekilde gerçekleşir. Paranızı kaybetmek istemiyorsanız bu tarz sistemlerden uzak durun.

Kripto Dünyası’nın Kanayan Yarası : Ponzi ve Piramitler