Bu yazı yazıldığı sırada, Larry Sanger’ın Everipedia’da yazan giriş cümlesi Wikipedia’da yazan yazıyla epey benzerlik gösteriyor. Bu cümle onu “Amerikalı internet projesi geliştiricisi… Wikipedia’nın ortak kurucusu olarak tanınır” şeklinde betimliyor. Siz bu yazıyı okuduğunuzda ise Sanger’ın 2001’de kurmuş olduğu Wikipedia’dan daha iyi bir online ansiklopedi versiyonu yaratmayı amaçlayan Everipedia’nın bilgi teknolojileri sorumlusu başkanı olduğu gerçeğinden bahsedebiliriz. Bunu gerçekleştirmek için Sanger’ın yeni çalışanı daha önce bu alanda kimsenin denemediği bir şeyi deniyor: blockchain’e geçmek.
Blockchain, Bitcoin gibi kriptoparalara çerçeve oluşturan ve merkezi olmayan bir “küresel hesap defteri.” Bununla ilgili binlerce açıklama videosunun yanında, binlerce de yenilikçi şirket projesi var. Blockchain hali hazırda hastaların tıbbi verilerini saklamakta ve gıda ürünlerinin güvenliğini arttırmakta kullanılıyor; şimdi ise Everipedia’nın kurucuları Blockchain ile daha güçlü ve kapsamlı bir ansiklopedi yaratmayı amaçlıyorlar.
Bu süreç şu şekilde işliyor: Everipedia şu anda makale yazanların ve onaylanmış düzenleme yapanların “IQ” topladıkları bir puanlama sistemi ile çalışıyor. Haziran’da site blockchain’e geçtiğinde, Everipedia bu IQ puanlarını token tabanlı bir para birimine çevirerek, mevcut tüm editörlere IQ’larına orantılı olarak Everipedia’da gerçek, finansal hisse verecek. Bundan sonra ise makale yazan ve düzenleyen kullanıcılar token kazanacak ve bu tokenler platforma ait sanal hisseler olarak işlem görecek. Paza kazanmak amacıyla kasten yanlış veya asılsız yazılan makaleleri önlemek adına ise Everipedia kullanıcılarının yazı yazmak veya düzenlemek için kendi tokenlerini harcamaları gerekecek. Yazıları kabul olursa, harcadığı tokenleriyle birlikte bir miktar prim de alacaklar; ancak eğer kabul edilmezse tokenleri kaybedecekler. Bununla diğer kullanıcıların sitenin değerini koruma adına motive olması ve bu gibi aldatmacaları önlemek için aktif olarak çalışacakları varsayılıyor.
(Soldan sağa)Everipedia’nın kurucuları Travis Moore, Theodor Forselius ve Dr. Larry Sanger
Everipedia’nın kurucusu ve CEO’su olan Theodor Foselius’a göre bu geçişin amacı epey fazla. Bunlardan biri, aktif kullanıcılara yalnızca gönüllü olmaktan fazlasını önermek. Foselius, “Hindistan gibi Wikipedia’nın en çok aktif kullanıcısnın bulunduğu yerlerde tüm bu insanlar ücretsiz düzenleme yapıyorlar. Hisse sahibi olma olanağı ile insanlar düzenleme sonucu gerçek mali değer elde edecekler ve bu beni oldukça heyecanlandırıyor.” açıklamasını yaptı.
Bu geçişle elde edilen fırsatlar bununla kalmıyor. Blockchain’in en büyük avantajı, parayı merkezi olmayan bir ticaret ürününe dönüştürmesinin yanında, Everipedia’yı bir eşler arası kaynağa dönüştürmesi. Böylece artık merkezi server’lar (ve server masrafları) olmayacak. Foselius, “Eğer bu gruptaki herkes alıkonulmuş olsa bile, site halen çalışıyor olur. Belki de en önemlisi siteyi tüm dünyadaki kullanıcılara açmak Everipedia’nın etkin olarak sansüzsüz olması anlamına geliyor. Türkiye ve İran gibi Wikipedia’nın şu anda yasaklandığı ülkelerde, kullanıcılar Everipedia’ya katkıda bulunabiliyor – ve evet, bunu yaparken küçük bir miktar token kazanabiliyorlar.
Bu, bir şirketin ilk defa merkezi olmayan blockchain tabanlı bir ansiklopedi fikri sunması değil, bu yılın başlarında, Lunnyr isimli bir şirket de buna benzer bazı planlar açıklamıştı. Ancak Lunnyr’in şu anki yol haritasına bakarsak, Everipedia bunu daha önce gerçekleştirerek piyasada öne çıkabilir.
Bunların yanısıra, Everipedia şu anda faaliyette olan bir ansiklopedi, şu anda aylık 3 milyon kullanıcısı var ve Wikipedia’dan daha fazla İngilizce makaleye sahip olmasıyla övünüyor. (Wikipedia Brittanica.com makaleleri üzerine kurulmuştu, Everipedia’nın kurucuları ise temel olarak Wikipedia’nın veritabanını kullandı. Aktif bir bot süregelen tüm değişiklikleri karşılaştırarak yazıları değiştikçe güncelliyor, ancak bu sırada Everipedia tabanlı değişikliklere de öncelik veriyor. Kulağa ucuz bir yöntem gibi gelse de bu durum Wikimedia Kuruluşu’na göre tamamen yasal) Yine de Everipedia’nın insan editörleri wiki-tarzındaki ansiklopedinin can damarı yeterince büyük değil; site 17,000 kayıtlı editöre sahip olsa da bunların yalnızca “bir kaç bini” aktif. Wikipedia’ya bakarsak ise İngilizce versiyon için 32 milyon kayıtlı kullanıcı var, bunların 140,000’i son 30 günde bir makale düzenledi ve günde 60 milyon kullanıcı ziyaret ediyor. Şu bir gerçek ki Everipedia’nın Wikipedia’ya yetişmesi için oldukça uzun bir yolu var.
Ancak Forselius’un söylediğinde göre, site Büyük W’ya yetişmeye çalışmıyor; aksine Wikipedia’nın kendi kaynaklarıyla başlayarak, yeni bir gerçeği-arayanlar sınıfı oluşturmaya çalışıyor. Forselius “Wikipedia daha çok yaşlı beyaz erkekleri içeriyor. Biz ise çeşitli eğitim durumuna ve ırklara sahip insanlar ile kadın ve genç editörlere odaklandık.” diyor. (2011 yılında yapılan bir ankete göre “Wikipedian”ların %90’ı gerçekten erkek ve %28’i 40 yaşın üzerinde.)
Forselius’un söylediğine göre, site Big W ile eşleşmeye çalışmıyor; Vikipedi’nin kendi kaynaklarından başlamakla birlikte, Everprint, hakikat arayanlardan tamamen yeni bir sınıf yaratmak istiyor. “Wikipedia büyük ölçüde daha yaşlı beyaz erkekler,” diyor Forselius. “Bir çok kadın düzenlemeye, genç editörlere ve çeşitli geçmişe ve etnik kökenlere odaklanmaya çalıştık.” (2011 araştırmasına göre “Wikipedians” ın% 90’ı erkek,% 28’i ise 40’ın üzerindeydi.)
Doğrusu, Sanger yalnızca blockchain’in finansal anlamda vadettikleri nedeniyle değil, ayrıca sitenin Wikipedia’yı kurmasından yaklaşık bir yıl sonra bırakmasına neden olan kısıtlamaları aşmasını sağlaması nedeniyle de Everipedia’ya katılmaya karar verdi. “Ben daha çok felsefi, epistemolojik faydalarından etkilendim.” diyor. “Benim beklediğim şey bir bilgi pazarı, böylece insanlar bildiklerini paylaşmaya teşvik edilecekler.” Ve çok geçmeden, onun Everipedia girdisi bu alıntıyı içeriyor olabilir.
Wired
Sorumluluk Reddi Beyanı: Kriptokoin.com’da yer alan yazılar ve makaleler yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir. Kriptokoin.com herhangi bir kripto para biriminin veya dijital varlığın satın alınmasını veya satılmasını önermez veya Kriptokoin.com bir yatırım danışmanı değildir. Bu nedenle Kriptokoin.com ve sitede yer alan makalelerin yazarları yatırım kararlarınızdan sorumlu tutulamaz. Okuyucular, bu yazıdaki şirket, varlık veya hizmetler ile ilgili herhangi bir işlem yapmadan önce kendi araştırmalarını yapmalıdır.
Uyarı: Kriptokoin.com’a ait haber içeriklerinden kaynak gösterilip, link verilerek alıntı yapılması Kriptokoin.com’un iznine tabiidir. Sitedeki hiçbir içerik izinsiz olarak kopyalanamaz, çoğaltılamaz veya herhangi bir platformda yayımlanamaz. Kriptokoin.com’a ait kod, tasarım, yazı, grafik ve diğer tüm içerikleri fikri mülkiyet hukuku ve ilgili mevzuatlara aykırı biçimde kullananlar hakkında yasal işlem başlatılacaktır..